Zen e a arte do mantemento da motocicleta

Escoitei falar deste libro hai xa un par de anos, mentres asistía a un taller fotográfico. Quedou anotado, coma tantos outros, na lista de lecturas pendentes, esa que non deixa de medrar e ás veces semella inabarcable. Hai un par de meses atopei un exemplar na libraría mentres buscaba outras cousas, e decidín mercalo para lelo durante as miñas vacacións. O certo é que non puiden agardar tanto, e logo de lelo non se me ocorre mellor cousa que recomendalo.

Unha viaxe en moto co seu fillo é o punto de partida que escolle Robert M. Pirsig para explorar a nosa herdanza filosófica e tratar de tender pontes entre a visión occidental do mundo e a oriental. O autor aposta por unha vía intermedia na que poidamos liberarnos dos nosos prexuízos e tratemos de comprender o mundo dende unha perspectiva diferente.

Para obter máis información sobre este libro podedes visitar a páxina da editorial Sexto Piso

“Queres saber como pintar un cadro perfecto? É doado. Faite perfecto ti mesmo e logo pinta con naturalidade. Así é como o fan os expertos. Pintar un cadro ou reparar unha motocicleta non é algo illado do resto da túa existencia.”

A INMERSIÓN no silencio é o que distingue
ós que aman con espírito suicida
dos que somentes son
un soño breve.

Na viaxe nocturna que emprendemos
polo interior dun corpo diferente
un acto de amor é un fluído urxente
de suor bágoas e esperma
contra o medo

palabras desarmadas
desexos que se perden
na néboa de mil noites
entre as sabas revoltas
polo feroz presente
de dous corpos que esquecen.

Lois Pereiro

Manifesto Loisista

 

Loita, furia, humor… Amén!

Vivimos malos tempos para a reflexión e a resistencia neste imperio zombie de Microsoft mental.

¿E de que parte estaba eu? Da parte dos que intenten dalgún xeito non contribuír a que esa roda opresiva e maldita (unha historia da infamia que xa non nos permite ser inxenuos) continúe a xirar eternamente, perpetuando, cun cíclico cambio de papeis de amos ou escravos, a mesma situación ata que a terra estoupe de noxo e perversión, farta de nós.

Se alguén non o sabía xa é que estaba cego: non queremos ter amos.

Pode que xa nos atopemos a poucos metros da nosa extinción, pero o sentido do humor pervivirá sempre, e o sentido crítico deixa un rastro detrás, con mans, sen elas, cos miolos no cranio ou espallados polo chan. Volveremos á terra, e aos outros elementos primordiais. Como dicía Zeca Afonso: “Camaradas de armas dos catro elementos!…”

Agora aínda teño liberdade de opción para exiliar o meu espírito no Ártico, en Asia ou no Nepal, e teño permiso para que nada humano me sexa alleo. Por iso podo decidir militar na miña propia lingua, “porque me peta e quero e dáme a gaña…”. Moitas culturas crúzanse no meu espírito e no meu corazón non hai fronteiras. Ninguén me impediu nunca ser máis crítico e sarcástico co que eu sinto máis meu, propio e herdado.

Se me permite seguir axudando á defensa que non procura dominar nin agredir, seguirá a ser unha loita compartida por min: da tropa dos vencidos. Terra, Lingua, Cultura, Dereito á diferenza. Mente aberta ao mundo… e nada máis.

Defendámonos, logo, caladamente, con furia, ou con humor tibetano, pero non transixamos cunha soia agresión máis.

Sempre haberá novas vías para resistir, para opoñernos e non ser submisos, como a estratexia humilde e provocadora de Bartleby, o gris e lúcido escribente de Melville, que para non someterse sen máis ás ordes arbitrarias, dicía simplemente, sen ira, pero teimosamente: “Preferiría non facelo”.

A reflexión, as ideas, a creación ou as palabras. A arte e a cultura é sempre o que me salva da tentación da morte e me anima a reiniciar.

A verdadeira poesía nunca minte, por ferinte que sexa. Quen crea algo sen intencións perversas é inocente da súa posible perversión. Bernhard, Beckett, Cioran, Genet, Celan, Valente, Shopenhauer, Pound, Carver, Poe… tiñan razón, temos razón. E tiñan razón Yeats, Dylan Thomas, Eliot, Joyce, Homero, Dante… temos razón tamén a un tempo, como todos os atormentados ou felices pintores da Beleza e das tebras que cohabitan comigo o meu cerebro, discutindo sen pausa dentro da miña alma…

E a verdade é que “na miña vida nunca vin máis que tolos e enfermos” (Bernhard); que “Morrer é ben doado; vivir é o difícil” (Maiakowski) e tamén que “Vivir é fácil. Arduo sobrevivir ao vivido” (Valente).

O obxectivo ha ser sempre un Universo que se expande.

A dor, a escuridade, o mal tamén existen por nós e contra nós, pero axudan a que a beleza e o pracer sexan aínda máis brillantes. Por iso non debemos evitar, para aforrarnos sufrimento, a parte máis escura en cada cousa, porque produce a lucidez e o horror de seu coñecemento.

Aprender é unha vitoria. Dubidar é unha loita continua, e a Crítica nunca hai que desterrala.

Porque se non hai dogmas nin bandeiras que nos guíen estamos obrigados a escoller as cousas e as ideas máis dignas do noso nivel de ética e de xenerosidade, sen o inxenuo optimismo escarmentado, e sen un pesimismo opaco e ben alimentado que nos deteña e nos permita unha indiferente neutralidade falsa.

Xa non imos ser cómplices do que nos indigne ou nos avergoñe. Nada é inmutable. Todo se transforma. Amén.

(Escolma de Modesta proposición para renunciar a facer xirar a roda hidráulica dunha cíclica historia universal da infamia, de Lois Pereiro)

Fotografía e literatura

Fundada en 1926 polos poetas Emilio Prados e Manuel Altolaguirre, a revista Litoral naceu coa vocación de ser unha revista literaria de vangarda nunha época de grandes convulsións sociais, políticas e culturais.

Xa dende os primeiros números comezaron as colaboracións dos poetas que hoxe son recordados como a Xeneración do 27, un dos grupos poéticos máis importantes dentro da literatura española. Pero como adoita suceder con este tipo de proxectos, a publicación pasou por diferentes etapas marcadas pola incomprensión cando a revista apostou polo surrealismo, o exilio forzoso durante a guerra civil, a reaparición no ano 1968 ou o apoio prestado por Pablo Picasso un ano máis tarde.

Coa aparición do último número, a revista salda a que consideraba unha débeda pendente coa fotografía “polos ecos que comparte coa poesía, as fronteiras difusas entre ambas linguaxes: a creatividade da metáfora, a síntese expresiva, a elipse, a concisión, a importancia do silencio, a búsqueda do eu no outro – e noutros -, tan característica dos poetas modernos”.

Ao longo das súas páxinas establecen un diálogo entre texto e imaxe coa aportación de diversos especialistas na materia, analizando a relación que tivo a fotografía coa literatura, a pintura e o cine, e a influencia que exerceu sobre os surrealistas ou sobre as xeneracións literarias do 27 e do 98. Así mesmo, poderemos atopar unha escolma de poemas e fotografías realizados a partir dos anos 50.

Podedes botarlle unha ollada a unha selección do contido deste número pinchando neste enlace.

Ante a dor dos demais

Nos tempos que corren, onde o exceso de información acaba implicando ás veces unha maior desinformación, cómpre atopar un espazo para a reflexión.

As noticias que lemos a cotío nos xornais e as imaxes que as acompañan acaban sendo a maior parte das veces un obxecto de consumo rápido que apenas permanece na nosa memoria. Se cadra hai casos nos que non é tan relevante a ausencia de análise, pero cando do que estamos a falar é dos diversos conflictos bélicos que permanecen abertos en todo o mundo ou das desigualdades existentes entre a xente en función da súa procedencia, a cousa adquire unha maior transcendencia.

Neste libro que vos recomendo, a pensadora Susan Sontag (1933-2004) fai unha análise sobre a representación visual da guerra e da violencia. Tomando coma punto de partida a serie de gravados de Goya denominada Desastres de la guerra e as fotografías publicadas nos medios de comunicación de diferentes guerras sucedidas en todo o planeta, a autora fai fincapé no modo en que nos afectan (ou non) esas imaxes e a capacidade de resposta que poden xerar.

Poderemos estar en acordo ou desacordo coas súas teses, pero sempre resultará interesante botarlle unha ollada ao libro e reflexionar sobre este tema.

Castelo de area

A aparición dun cadáver nunha praia é o punto de partida dunha historia surrealista na que os personaxes terán que enfrontarse a unha realidade tan inquietante coma perversa.

O que nun principio foi concibido coma unha película, acabou sendo un cómic asinado polo suízo Frederik Peeters, un dos máis representativos autores da nova historieta europea. O guión corre a cargo do cineasta francés Pierre Oscar Lévy, que arestora está a traballar na adaptación cinematográfica do cómic Píldoras azuis.

Para máis información podedes botarlle unha ollada á nota de prensa que publicou a editorial Astiberri.

A modo de anécdota hai que comentar que o escenario escollido para ambientar a historia ben puidera ser a asturiana praia de Gulpiyuri, que conta coa peculiaridade de estar situada a cen metros da liña de costa e ser unha praia pechada ao mar que queda comunicada con el a través dunha cova na roca caliza.

A cámara de Pandora

Coa chegada da tecnoloxía dixital, moitas foron as interrogantes que se abriron arredor da posible evolución do medio fotográfico. Detestada por uns e adorada por outros, a fotografía dixital non debera ser máis que un cambio nos medios técnicos empregados á hora de captar a realidade que nos rodea, pero o certo é que a súa aparición supuxo un punto de inflexión que obriga a repensar conceptos que antes estaban solidamente asentados.

Por iso é de agradecer a aparición do libro La cámara de Pandora, do fotógrafo Joan Fontcuberta, onde o autor analisa os cambios experimentados pola fotografía coa chegada do entorno dixital e os retos aos que teremos que facer fronte no futuro máis inmediato.

Para obter máis información pasade pola páxina da editorial Gustavo Gili.

Tarde de sábado. Sentado no sofá apuro as últimas páxinas de (Retro)visor, o último poemario de Antía Otero. Poesía en movemento para facer unha viaxe intimista na procura da identidade que ás veces queda agochada nas rutinas cotiáns.

Avanzo despacio, saboreando as palabras, deténdome nas fendas que me levan a outras lecturas, a outras imaxes. Pecho os ollos, pérdome na escuridade e inicio a miña propia viaxe interior.

E de súpeto estou no coche, devorando quilómetros mentres a choiva bate contra o parabrisas e o mundo semella diluírse. Acendo a radio e os acordes da guitarra de Ry Cooder inundan o aire cunha tristura infinita. Penso no que deixo atrás, pero busco coa mirada a liña do horizonte para tratar de atopar unha referencia que me permita non perder o norte, ese norte que ás veces é sur e outras un inmenso burato negro que ameaza con engulir o presente.

A estrada é unha sucesión de liñas que marcan o compás. Cada pouco tempo aparece un cartel que suxire novos camiños, pero eu aborrezo os desvíos porque o único que conseguen é que me disperse, e a dispersión é a miña peor inimiga. Acaba por sumirme na desesperación.

Os faros do coche que vén a toda velocidade polo outro carril son coma un recordatorio da miña propia fraxilidade. Outra vez ese arrepío subindo polas costas, unha descarga no espiñazo que me devolve á realidade.

Abro os ollos e recordo que estaba a ler o libro que agora está no chan, agardando a que o recolla. É curioso comprobar como se vai pechando o círculo, e a lectura deste libro me leva a ver de novo a película París-Texas, de Win Wenders, e logo dou un salto para instalarme nas crónicas de motel de Sam Shepard antes de recaer outra vez en Kerouac e o seu camiño.

E de novo esa sensación. Fragmentos soltos que deixan intuír unha conexión que non acerto a comprender antes de que fuxan cara a escuridade e me deixen unha vez máis no punto de partida…

Ry Cooder / París-Texas

Estética fotográfica. Joan Fontcuberta.

Estética fotográfica - Joan Fontcuberta 300

Ás veces é preciso botar a vista atrás para saber de onde vimos e poder decidir cara onde imos. Neste libro, o fotógrafo Joan Fontcuberta fai unha escolma dos diversos textos teóricos existentes sobre a fotografía para que poidamos facer un achegamento crítico a esta disciplina. Ao longo das súas páxinas poderemos comprobar cales foron as ideas que marcaron as diversas tendencias fotográficas da man dos seus principais protagonistas, os fotógrafos.

Como xa dicía Paul Strand no ano 1923, podemos “utilizar toda a experiencia pasada, non para imitala, senón como medio para clarificar o propio traballo e avanzar nel”.

Para obter máis información podedes pasar pola páxina da editorial Gustavo Gili.